Mantarları insan geniştän imektä kullanȇr. Ama zihirli mantarlar — korkunçlu mal. Mantarları dooru kullanmak için Moldovada haberlemäk kampaniyası geçer. Onu Cümnä saalıı korumak merkezin uzmannarı geçirerlär.
Çadır – Lunga filialın Cümnä saalıı korumak merkezindän uzmannar yaşayannara danışȇrlar mantarları toplarkan, dikkat olsunnar. Doktor-uzman Natalya Stançeva çizgileer, ani ȇkologiya durumu prost, mantarlar sa topraktan hepsi kötülüü çekerlär. Mantarları yollar boyunda bulunan daalarda, zihir skladların, çiftçilik çorbacılıkların yannarında düşmeer toplamaa, söleer uzman Natalya Stançeva.
«Zihirlär mantarlarda böbrekleri, kara ceerleri hem başka organnarı kötü hala var nicä getirsinnär. Hep ölä zihirlemäk insanın nerva sistemasına zarar getirer, insanın psihika durumu var nicä diişsin»,- annattı uzman.
Mantarlar — «aar», zor üüdülän imäk. Mantarlar katı hastalıklarına, pankreatit, kara ceerin hem böbreklerin hastalıklarına getirerlär,- söleer Natalya Stançeva.
«Mantarları taa ii satın almaa marketlerdä. Nasaat edilmeer mantarları almaa insannarda, kim kendisi topladı, yolların boylarında. Uşaklara 7 yaşına kadar mantarları imää yasak. Onnar var nicä uşaklarda alergiyayı versinnär, uşakların katısı hem barsakları için — mantarlar zor imäk»,- nışannadı Natalya Stançeva.
Termometrda 24°C sıcak. Diil çoktan yaamur yaadı. Bu gösterer, ani daalarda mantarlar peydalandılar. Oktäbr ayı mantarlar için en zengin ay. Biz yollandık mantarları toplamaa 3 yıl şansora bu işi yapan Kapaklı Pötrlan.
«Вän bilmärsäm nesoy o mantar, çıkarȇrım patredä dä internettä bakȇrım, nesoy o mantar. Orada hepsi yazȇr- zihirli mi,osa diil mi zihirli. Sora bakȇrım var mı içindä kurt, osa yok mu. Zihirli mantaralarda kurt yok. İhtär mantarlarda kurt var»,- annattı Pötr.
Kendi saalıını mantara zihirlemesindän korumaa var nicä, sade otalı mantarları becerärken seçmää. Ama insan bilsä dä ayırmaa inilir mantarları inilmäz mantarlardan seçmää, risk hep okadar var. Pötr Kapaklı mantarların zihirli olduunu halk bilgilerinä görä bakȇr.
«Hem da kaynadarkan mantaraları bir suvan içinä kolvermää lääzım. Da bir minutta belli ediler. Suan maavi olarsa, sizin mantaralarında zihir var. Suan taksinları gösterer»,- ekledi Pötr.
«2024-cü yılın yanvar ayında oktäbri ayınadan Moldovada mantarlarlan 64 otalanmak sayıya koyuldu. Zararlandı 92 kişi. Onnarın içindä 12 uşak 17 yaşınadan var»,- söleer Çadır – Lunga filialın Cümnä saalıı korumak merkezin doktoru Natalya Stançeva.
Avtor: S.Dimitroglo, operator: S. Georgiev, montaj: M. Kazaku